MC MEDIA NETWORK

Advertisement

«Προστατέψτε τον εγκέφαλο»: Πως η CTE μπήκε στη ζωή του ποδοσφαίρου και τι γίνεται στην Κύπρο για προστασία των ποδοσφαιριστών

Advertisement
ΑΕΖΑΕΚΑΕΛΑΝΟΡΘΩΣΗΑΠΟΕΛΑΠΟΛΛΩΝΑΣΑΡΗΣΔΟΞΑΕΘΝΙΚΟΣ ΑΧΝΑΣΚΑΡΜΙΩΤΙΣΣΑΝΕΑ ΣΑΛΑΜΙΝΑΟΘΕΛΛΟΣΟΜΟΝΟΙΑΠΑΦΟΣΙΣΠΑΝΙΑΙΤΑΛΙΑΑΓΓΛΙΑΕΛΛΑΔΑ
Advertisement

Ο Μάικ Γουέμπστερ είχε δυσκολίες στο να προσαρμοστεί στη ζωή του μετά από 17 χρόνια καριέρας στο NFL. Οι περισσότεροι επαγγελματίες αθλητές περνάνε από μία περίοδο προσαρμογής όταν η καριέρα τους ολοκληρώνεται, αλλά οι αντιδράσεις του Γουέμπστερ, τον για πολλούς καλύτερο Center στην ιστορία του αθλήματος, φαίνονταν, και ήταν ακραίες.

Ήταν ληθαργικός. Ξεχνούσε να φάει. Μία ημέρα ούρησε στο φούρνο του σπιτιού του, τρομάζοντας την οικογένειά του. Τα δόντια του είχαν αρχίσει να πέφτουν και προσπαθούσε να κολλήσει πίσω με super glue. Είχε οργή, μεγάλες εναλλαγές διάθεσης. Όπως εξομολογήθηκε η γυναίκα του, Παμ, μία μέρα τον βρήκε με ένα μαχαίρι στο σπίτι να καταστρέφει όλες τις φωτογραφίες του, χωρίς λόγο.

Είχε αφόρητους πόνους στο κεφάλι που δεν του επέτρεπαν έστω και ελάχιστες στιγμές ηρεμίας, και έχοντας στην κατοχή του ένα τέιζερ το χρησιμοποιούσε στον εαυτό του ώστε χάνοντας τις αισθήσεις του, να μπορεί να κοιμηθεί. Κοιμόταν κάτω από γέφυρες. Κοιμόταν στο φορτηγό του. Περπατούσε στους δρόμους κρατώντας όπλα φωνάζοντας σε άγνωστους περαστικούς «Θα σας σκοτώσω».

- Advertisement -

Μόλις στα 50 του χρόνια, ο Μάικ Γουέμπστερ ήταν νεκρός μετά από καρδιακή προσβολή.

Του ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

- Advertisement -

Έχοντας γεννηθεί και μεγαλώσει στη Νιγηρία, ο Δρ. Μπένετ Ομάλου δεν γνώριζε τίποτα γύρω από το Αμερικάνικο Ποδόσφαιρο. Όταν τύγχανε να πετύχει κάποιο αγώνα στο κανάλι SKY NEWS, όπως είχε αναφέρει ο ίδιος, νόμιζε ότι έβλεπε κάποιους ανθρώπους να είναι ντυμένοι σαν εξωγήινοι και πήγαιναν στον πλανήτη Άρη. Αναρωτιόταν, γιατί πρέπει να είναι έτσι ντυμένοι, με τα κράνη και όλα αυτά τα προστατευτικά που είχαν πάνω τους.

Δεν γνώριζε επίσης ότι λίγα χρόνια αργότερα, έχοντας εγκατασταθεί πλέον στις ΗΠΑ, θα ήταν αυτός που θα άλλαζε τα πάντα γύρω από το δημοφιλέστερο άθλημα στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη συνέχεια, γύρω από το δικό μας ποδόσφαιρο.

Το 2002, 8 χρόνια μετά που πήρε την απόφαση για να φύγει από την χώρα του και να πάει στις ΗΠΑ στο ψάξιμο καλύτερων ευκαιριών για την καριέρα του, του ανατέθηκε να κάνει την αυτοψία σε ένα παίκτη-θρύλο των Pittsburgh Steelers αλλά και του NFL, τον Μάικ Γουέμπστερ.

Φτάνοντας έξω από το γραφείο του στο Πίτσμπουργκ τη μέρα της νεκροψίας, είδε αρκετό κόσμο να βρισκόταν έξω από το κτίριο. Όταν ρώτησε έναν από τους τεχνικούς γιατί όλος αυτός ο κόσμος ήταν εκεί, του απάντησε λόγω του Μάικ Γουέμπστερ. Δεν ήξερε ποιος ήταν. «Όλοι με έβλεπαν με ένα ύφος ‘Από που είναι αυτός και δεν ξέρει στο Πίτσμπουργκ ποιος είναι ο Μάικ Γούμπστερ;’», θυμάται ο ίδιος. Ο Δρ. Μπένετ Ομάλου, αυτός που δεν γνώριζε ποιος είναι αυτός ο θρύλος της πόλης, ήταν αυτός που θα διενεργούσε τη νεκροψία.

- Advertisement -
Ο Μάικ Γουέμπστερ, ο θάνατος του οποίου ήταν η αρχή για κατανόηση των χτυπημάτων σε αθλημάτων επαφές και τη συσχέτισή τους με παθήσεις όπως η CTE.

Κάτι όμως δεν του φαινόταν εντάξει γύρω από τον θάνατο του Γουέμπστερ. Πως ένας παίκτης με τόσο λαμπρή καριέρα, που θα έπρεπε να ήταν απόλυτα υγιής, στα 50 του ήταν νεκρός;

Ως νευροπαθολόγος, ο Δρ. Ομάλου ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Μελετώντας τον εγκέφαλο του Γουέμπστερ, έκανε μία ανακάλυψη που θα άλλαζε τα πάντα στον αθλητισμό: Μία πάθηση η οποία δεν είχε εντοπιστεί ποτέ προηγουμένως σε αθλητή του Αμερικάνικου Ποδοσφαίρου. Η Χρόνια Τραυματική Εγκεφαλοπάθεια ή αλλιώς CTE. Ήταν η πρώτη απόδειξη ότι ένας αθλητής του Αμερικάνικου Ποδοσφαίρου θα μπορούσε από το άθλημα να αποκτήσει μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.

Σύγκριση ενός φυσιολογικού εγκεφάλου (αριστερά) με έναν εγκέφαλο με προχωρημένη CTE (δεξιά).

«Έπρεπε να βεβαιωθώ ότι οι διαφάνειες ήταν οι διαφάνειες του Μάικ Γουέμπστερ», είπε ο Ομάλου στην τηλεοπτική εκπομπή «FRONTLINE». «Κοίταξα ξανά. Είδα αλλαγές που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν στον εγκέφαλο ενός 50χρονου άνδρα, καθώς και αλλαγές που δεν θα έπρεπε να είναι σε έναν εγκέφαλο που φαινόταν φυσιολογικός».

Τι είναι όμως η CTE και γιατί έχει αλλάξει τα πάντα γύρω από τον παγκόσμιο αθλητισμό, σε αθλήματα επαφής, και η οποία πλέον χαρακτηρίζεται ως η μάστιγα των αθλητών;

Η CTE είναι μια προοδευτική εκφυλιστική κατάσταση του εγκεφάλου που συνδέεται με επαναλαμβανόμενα χτυπήματα στο κεφάλι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα συμπτώματα της CTE περιλαμβάνουν εναλλαγές της διάθεσης, αμνησία, δυσκολία συγκέντρωσης, ζάλη και τελικά, άνοια. Η CTE επηρεάζει όσους έχουν υποστεί επανειλημμένα χτυπήματα στο κεφάλι σε όλη τους τη ζωή. Και αυτός είναι ο λόγος που οι αθλητές σε αθλήματα επαφής κινδυνεύουν πολύ περισσότερο.

Μερικοί ιατροί εικάζουν ότι κατά τη διάρκεια της 25χρονης καριέρας του Γουέμπστερ, από το σχολείο, το κολέγιο, μέχρι και το NFL, είχε υποστεί χτυπήματα που ισοδυναμούν με 25 χιλιάδες τροχαία ατυχήματα…

Υπάρχει όμως ένα μεγάλο εμπόδιο γύρω από την CTE… Ότι η πλήρης διάγνωσή της μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μετά τον θάνατο, κατά τη διάρκεια εξέτασης του εγκεφάλου σε νεκροψία.

Ο Δρ. Μπένετ Ομάλου δημοσίευσε τα ευρήματά του γύρω από την νεκροψία του Γουέμπστερ, πιστεύοντας ότι οι αξιωματούχοι του NFL θα ήθελαν να μάθουν περισσότερα. Η λογική λέει ότι θα έπρεπε να τους ενδιαφέρει η υγεία των αθλητών τους. Δεν το έκαναν όμως. Όχι μόνο αυτό, αλλά οι ιατροί του NFL αλλά και των ομάδων επιτέθηκαν στην έρευνά του. Υποστήριξαν ότι τα συμπεράσματά του, μπέρδεψαν την ιατρική βιβλιογραφία. Μάλιστα, είχαν ζητήσει και ανάκληση των ευρημάτων του.

Το NFL γνώριζε για τους κινδύνους. Αν όμως τους γνώριζε και ο απλός πολίτης, ήξεραν ότι το προϊόν τους κινδύνευε μελλοντικά, για αυτό συνειδητά επιτέθηκαν στην έρευνα του Δρ. Ομάλου. Όταν αναφερόμαστε στο NFL, δεν μιλάμε απλά σε ένα άθλημα, αλλά για μία εταιρεία δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μόνο το 2021, τα έσοδα του NFL ξεπέρασαν τα 11 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα έσοδα των 32 ομάδων του NFL, ξεπέρασαν τα 17 δισεκατομμύρια δολάρια.

Δεν θα μπορούσαν όμως για πολύ ακόμα να αποκρύπτουν την αλήθεια. Στα επόμενα χρόνια, πολλοί αθλητές του Αμερικάνου Ποδοσφαίρου μετά το θάνατό τους διαγνώστηκαν με CTE. Αθλητές που είχαν γράψει ιστορία στο άθλημα.

Αθλητές λόγω της CTE υπέστησαν μόνιμη βλάβη εγκεφάλου που είχε ως αποτέλεσμα τις εναλλαγές διάθεσης, τους αφόρητους πόνους, και για πολλούς η μόνη λύση ήταν η αυτοκτονία. Οι Τζούνιορ Σο, 43 ετών, Αντρέ Γουότερς, 44 ετών και Ντέιβ Ντούερσον, 50 ετών, ήταν τρεις από τους πολλούς αστέρες του αθλήματος που οδηγήθηκαν σε αυτοκτονία. Διαγνώστηκαν με CTE. Ο 25χρονος Τζόβαν Μπέλτσερ σκότωσε τη γυναίκα του το 2012 και αμέσως αυτοκτόνησε. Διαγνώστηκε με CTE. Ο 27χρονος σούπερσταρ του αθλήματος Άαρον Χερνάντεζ αυτοκτόνησε στη φυλακή μετά την καταδίκη του για δολοφονία λίγα χρόνια νωρίτερα. Διαγνώστηκε με CTE. Ο 32χρονος Φίλιπ Άνταμς σκότωσε πυροβόλησε και σκότωσε 6 άτομα το 2021, λίγο πριν γυρίσει το όπλο πάνω του. Διαγνώστηκε με CTE.

Ήταν λίγοι από τους πολλούς…

Το 2017, ερευνητές στο Κέντρο CTE του Πανεπιστημίου της Βοστόνης δημοσίευσαν τα μακάβρια ευρήματά τους. Από τους 111 εγκεφάλους αθλητών του Αμερικάνικου Ποδοσφαίρου που μελέτησαν, εντόπισαν CTE στους 110.

Βίντεο με σοβαρά χτυπήματα σε παιγνίδια του NFL:

Πλέον, το NFL δεν μπορούσε να κλείνει τα μάτια. Το 2015, η λίγκα υποχρεώθηκε να αποζημιώσει παίκτες που υπέφεραν με εγκεφαλικά τραύματα σε διακανονισμό ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, ενώ προχώρησε και προχωρεί σε ενέργειες για καλύτερη προστασία των αθλητών από τα συνεχόμενα χτυπήματα και τις διασείσεις.

Η ιστορία του Δρ. Ομάλου μάλιστα έγινε ταινία το 2015, όπου τον Δρ. υποδύεται ο Γουίλ Σμιθ. Μία εξαιρετική ταινία, όπου αποτυπώνει το πως ο Δρ. Ομάλου ανακάλυψε τη CTE μετά τη νεκροτομή στον Μάικ Γουέμπστερ, και τον «πόλεμο» που ακολούθησε από το NFL μετά τη δημοσίευση των ευρημάτων του.

Ο Δρ. Μπένετ Ομάλου μαζί με τον ηθοποιό Γουίλ Σμιθ, ο οποίος τον υποδήθηκε στην ταινία «Concussion» η οποία εξιστορεί την ιστορία του Μάικ Γουέμπστερ και το πως ο Δρ. Ομάλου ανακάλυψη την πάθηση στον αθλητή.

Στη ζωή του δικού μας ποδοσφαίρου

Όμως, όπως η CTE μπήκε στη ζωή του Αμερικάνικου Ποδοσφαίρου, έχει πλέον μπει και στη ζωή του δικού μας ποδοσφαίρου…

Έρευνες που δημοσιεύθηκαν τα τελευταία χρόνια, δείχνουν ότι υπάρχει συσχέτιση της CTE και σε ποδοσφαιριστές, λόγω των επαναλαμβανόμενων κεφαλιών για πολλά χρόνια στο άθλημα όμως επίσης και από τραυματισμούς και χτυπήματα που μπορεί να προκύψουν στο κεφάλι.

Μία από τις έρευνες ήταν αυτή του University College του Λονδίνου (UCL) και του Εθνικού Νοσοκομείου Νευρολογίας και Νευροχειρουργικής της Βρετανίας.

Οι ερευνητές μελέτησαν τις περιπτώσεις 14 πρώην ποδοσφαιριστών με άνοια (13 επαγγελματιών και ενός ερασιτέχνη), όπου όλοι έπαιζαν ποδόσφαιρο από την παιδική ή την εφηβική ηλικία τους και για πάνω από 25 χρόνια.

Τα πιο πρώιμα συμπτώματα άνοιας εμφανίσθηκαν μετά τα 60 τους και τελικά οι 12 στους 14 πέθαναν από προχωρημένη άνοια. Μετά το θάνατό τους, η νεκροψία σε 4 από τους 6 εγκεφάλους που εξετάστηκαν, αποκάλυψε σαφή ίχνη CTE.

Λίγα χρόνια πίσω, το 2014, η CTE εντοπίστηκε στον εγκέφαλο του πρώην κολεγιακού ποδοσφαιριστή Πάτρικ Γκρανζ, ο οποίος πέθανε στα 29 του. Ήταν ο πρώτος ποδοσφαιριστής που είχε διαγνωστεί με CTE.

Οι έρευνες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας προκαλούν ανησυχία. Οι Ποδοσφαιρικές Ομοσπονδίες στο φως των πρώτων ευρημάτων, αρχίζουν να παίρνουν κάποια μέτρα, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τις μικρές ηλικίες.

Η Αγγλική Ομοσπονδία εξέφρασε πριν μερικούς μήνες την πρόθεσή της να καταργήσει δοκιμαστικά τις κεφαλιές σε αγώνες στους οποίους μετέχουν παιδιά ηλικίας κάτω των 12 ετών. Νωρίτερα, κατάργησε τις κεφαλιές στις προπονήσεις για παιδιά κάτω των 11 ετών, κάτι που ακολουθείται επίσης στην Σκωτία και την Βόρειο Ιρλανδία. Νορβηγία και Φινλανδία επίσης ακολούθησαν σε αυτή την πρακτική.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες απαγορεύονται οι κεφαλιές στα παιγνίδια για παιδιά μέχρι 10 ετών, ενώ από τα 11 μέχρι τα 13 έτη επιτρέπεται μόνο στις προπονήσεις αλλά με περιορισμούς και όχι στα παιγνίδια. Αυτό έγινε μετά από αγωγή κατά της FIFA και της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας των ΗΠΑ, καθώς μόνο για το 2010, καταγράφηκαν 50 χιλιάδες διασείσεις σε παιδιά που έπαιζαν σχολικό ποδόσφαιρο.

Τι συμβαίνει στην Κύπρο

Στην Κύπρο όμως τι συμβαίνει; Υπάρχει ενημέρωση γύρω από τους ενδεχόμενους κινδύνους που ελλοχεύουν γύρω από το άθλημα; Υπάρχουν πρωτόκολλα σε ισχύ για προστασία των παιδιών ή τουλάχιστον υπάρχει ενημέρωση γύρω από τους κινδύνους;

Το SΗΟΟTANDGOAL επικοινώνησε τον Τεχνικό Διευθυντή των Ακαδημιών του Απόλλωνα, Βαλεντίνο Κουλουντή, θέτοντάς του το θέμα της συσχέτισης CTE και ποδοσφαίρου και αν στην Κύπρο υπάρχουν δράσεις ή πρωτόκολλα για προστασία των παιδιών.

Ο ίδιος είναι ενήμερος για τις έρευνες που δημοσιεύθηκαν τα τελευταία χρόνια, και όπως μας εξήγησε, πριν από τρία περίπου χρόνια η Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου απέστειλε ερωτηματολόγιο στα Σωματεία για περιστατικά διάσεισης ή κραδασμούς που παρατηρήθηκαν λόγω των κεφαλιών.

Όπως μας ανέφερε, η σύσταση της Ομοσπονδίας αυτή τη στιγμή, μέχρι και την δημοσίευση περαιτέρω ερευνών γύρω από το θέμα, είναι όπως να είναι προσεκτικοί με τα παιδιά σε επίπεδο ακαδημιών.

Στον Απόλλωνα υπό το φως των ερευνών που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, έχουν αποφασίσει όπως στις πολύ μικρές ηλικίες, από 5 μέχρι 10 ετών, να μην γίνεται προπόνηση σε κεφαλιές. Αυτό που κάνουν είναι να εκπαιδεύουν στα παιδιά την τεχνική της κεφαλιάς χρησιμοποιώντας φούσκες ώστε να μην υπάρχουν κραδασμοί και χτυπήματα στο κεφάλι.

Από 11 μέχρι 14 ετών η προπόνηση στις κεφαλιές γίνεται μόνο δύο φορές τον χρόνο και είναι εξειδικευμένες προπονήσεις για την επιθετική και αμυντική κεφαλιά. Οι μπάλες που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις προπονήσεις είναι με πιο ελαφριές και με τα παιδιά να βρίσκονται στα γόνατά τους, ώστε απλά να γίνεται η εκπαίδευση στην τεχνική της κεφαλιάς.

Σε ηλικίες πάνω των 14 ετών δεν υπάρχουν άλλοι περιορισμοί με την εκπαίδευση στην κεφαλιά να γίνεται κανονικά.

Ο κ. Κουλουντής μας ανέφερε ότι το θέμα αυτό τέθηκε στο πρόσφατο συνέδριο της UEFA για το Grassroots (ηλικίες 4 μέχρι 12) στο οποίο είχε παραστεί και η Κυπριακή Ομοσπονδία. Όπως μας είπε, η Νορβηγία και η Φινλανδία είναι δύο χώρες που αποφάσισαν μόνες τους όπως απαγορεύσουν τις κεφαλιές στα παιδιά μέχρι 11 ετών αλλά στην Κύπρο δεν υπάρχει μία απόφαση που να είναι δεσμευτική για όλες τις ομάδες, αλλά υπάρχει σύσταση όπως είναι προσεκτικοί με τις μικρές ηλικίες.

Σε ερώτησή μας αν είναι κάτι που έχει συζητήσει με τους προπονητές ακαδημιών άλλων σωματείων, μας απάντησε ότι τέτοιες συζητήσεις έχουν γίνει αλλά δεν έχει παρθεί μία συνολική απόφαση μέχρι τώρα.

Ρωτήσαμε τον κ. Κουλουντή αν για αυτά που δείχνουν οι έρευνες πρέπει να υπάρχει ενημέρωση και στους γονιούς των παιδιών, απαντώντας μας ότι είναι κάτι που γίνεται. «Σε διάφορες συναντήσεις που έχουμε είτε με διατροφολόγο είτε με αθλητικό ψυχολόγο, τους αναφέρουμε ότι ίσως δεν δείτε προπόνηση κεφαλιάς στα παιδιά σας για αυτό το λόγο. Δεν έχουμε αντίδραση, συμφωνούν. Τους είπαμε ότι αν δείτε φούσκες στην προπόνηση μπορεί και να γελάσετε αλλά το κάνουμε για αυτό το σκοπό», μας ανέφερε.

«Όταν ήμουν και εγώ ποδοσφαιριστής παλιά, δεν πήγαινε ο νους μου ότι μπορεί να πάθω κάτι από τις κεφαλιές. Και εμείς για αυτό προχωρήσαμε σε αυτά τα μέτρα με τα παιδιά στην ακαδημία, γιατί δεν ξέρουμε αν μπορεί να δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα πιο μετά», πρόσθεσε.

Σε ερώτησή μας αν υπάρχει κάποιο πρωτόκολλο επιστροφής των παιδιών στη δράση μετά από διάσειση, μας ανέφερε ότι σε τέτοια περίπτωση, το παιδί θα μεταφερθεί άμεσα σε Νοσοκομείο ή κλινική και η επιστροφή τους είναι ανάλογα με τις οδηγίες που θα πάρουν από τους ιατρούς. Σε περιστατικά που έχουν συμβεί, η επιστροφή των παιδιών στις προπονήσεις έγινε μετά από δύο και τρεις εβδομάδες.

Πάντως σε ότι αφορά τις διασείσεις στο ποδόσφαιρο, η Παγκόσμια Ένωση Ποδοσφαιριστών (FIFPRO), τονίζει το πόσο σοβαρό πρόβλημα υγείας αποτελεί για τους ποδοσφαιριστές, εκφράζοντας όμως την θέση ότι λείπει η κατάλληλη ενημέρωση στον χώρο του αθλήματος.

«Εξακολουθούν να λείπουν επαρκή πρωτόκολλα υγείας και ασφάλειας, καθώς και προσαρμοσμένη στο άθλημα προσέγγιση στην έρευνα», τονίζει η FIFPRO, σύμφωνα με την οποία «αν και δεν είναι τόσο συχνοί ή εμφανείς όσο οι τραυματισμοί των μυών ή των οστών, οι διασείσεις μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις τόσο στη βραχυπρόθεσμη όσο και στη μακροπρόθεσμη υγεία ενός παίκτη».

Μερικές από τις ενέργειες τις οποίες προτείνει η FIFPRO, είναι ένα υποχρεωτικό πρόγραμμα εκπαίδευσης πριν από τη σεζόν για όλους τους παίκτες, καθώς και υποχρεωτική τουλάχιστον δεκάλεπτη εξέταση παίκτη που έχει χτύπημα στο κεφάλι κατά τη διάρκεια του αγώνα και την ίδια ώρα να μπορεί να υπάρχει προσωρινή αλλαγή του ποδοσφαιριστή από άλλον μέχρι το τέλος της εξέτασης.

Ένα και μοναδικό σοβαρό τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική βλάβη

Το 2019, ερευνητές του Κολεγίου Imperial του Λονδίνου, παρουσίασαν τα ευρήματα δικής τους έρευνας, σύμφωνα με τα οποία αρκεί ένα και μοναδικό σοβαρό τραύμα στο κεφάλι για να οδηγήσει μερικούς ανθρώπους σε εγκεφαλική βλάβη και σε άνοια ή και σε CTE πολύ αργότερα.

Οι ερευνητές μελέτησαν τον εγκέφαλο 21 ανδρών και γυναικών ηλικίας 29 έως 72 ετών, που είχαν υποστεί στο παρελθόν, πριν 18 έως 51 χρόνια, κάποιο τραύμα στο κεφάλι λόγω ατυχήματος ή αθλήματος. Ο εγκέφαλος τους συγκρίθηκε με τον εγκέφαλο 11 ανθρώπων με παρόμοια δημογραφικά και μορφωτικά χαρακτηριστικά, οι οποίοι δεν είχαν ιστορικό παρόμοιου τραυματισμού.

Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι τα περισσότερα θύματα σοβαρού τραυματισμού (τα 15 από τα 21) είχαν πολύ υψηλότερα επίπεδα της τοξικής πρωτεΐνης ταυ, η οποία αποτελεί δείκτη νευροεκφύλισης και πρόδρομο γνώρισμα της νόσου Αλτσχάιμερ ή άλλης μορφής άνοιας. Επίσης οι άνθρωποι με παλαιό εγκεφαλικό τραύμα εμφάνισαν χειρότερες επιδόσεις σε τεστ μνήμης και γνωσιακά, πράγμα που δείχνει μια υποβάθμιση των εγκεφαλικών λειτουργιών τους.

Πρώτος συγγραφέας της μελέτης είναι ο Έλληνας νευρολόγος Δρ. Νίκος Γοργοράπτης, του Τμήματος Επιστημών του Εγκεφάλου της Ιατρικής Σχολής του Imperial College.

Το SHOOTANDGOAL επικοινώνησε με τον Δρ. Γοργοράπτη όπου του θέσαμε τα ερωτήματά μας γύρω από τον κίνδυνο ανάπτυξης CTE σε ποδοσφαιριστές από τις κεφαλιές αλλά και γενικότερα από τα χτυπήματα στο κεφάλι που προκύπτουν στο άθλημα.

Πιο κάτω είναι αναλυτικά το transcript της συζήτησης που είχαμε με τον Δρ. Γοργοράπτη γύρω από το θέμα:

Δρ. Γοργοράπτη, θεωρείτε ότι η CTE και γενικότερα ο κίνδυνος εγκεφαλικών βλαβών είναι κάτι που πρέπει να ανησυχεί τους ποδοσφαιριστές;

Έχουμε κάποια τεκμήρια που δημιουργούν κάποιους λόγους ανησυχίας. Η CTE είναι μία ξεχωριστή μορφή άνοιας που αρχικά εντοπίστηκε σε νεκροτομές σε αθλητές που έκαναν μποξ. Η περισσότερη δουλειά έχει γίνει σχετικά πρόσφατα σε αθλητές του Αμερικάνικου Ποδοσφαίρου. Εκεί έχουμε δεδομένα και μετά τον θάνατο αλλά και εν ζωή, χρησιμοποιώντας τεχνικές όπως αυτή στη δική μας έρευνα που μας βοηθούν να ανιχνεύσουμε την πρωτεΐνη ταυ που είναι το βασικό παθολογικό εύρημα στο CTE και το οποίο έχει μία ιδιαίτερη εντόπιση στον εγκέφαλο, πολύ διαφορετική από το Αλτσχάιμερ. Τώρα, στο δικό μας ποδόσφαιρο, τα δεδομένα είναι πολύ λιγότερα. Υπάρχει μία καλής ποιότητας επιδημιολογική μελέτη που βγήκε το 2019 στη Σκωτία, όπου πραγματοποίησαν μία επιδημιολογική μελέτη σε πάνω από 7000 ποδοσφαιριστές από την Σκωτική Ομοσπονδία, και βρήκαν ότι στο τέλος της ζωής τους είχαν διάγνωση άνοιας ένα μεγαλύτερο ποσοστό από ένα γκρουπ παρόμοιας κοινωνικοοικονομικής κατάστασης άτομα. Ήταν και υγιείς γενικά, επαγγελματίες αθλητές, αλλά είχαν ένα μεγαλύτερο ποσοστό διάγνωσης άνοιας που ανερχόταν στο 1.7%. Το ποσοστό είναι μικρό αλλά αν το συγκρίνουμε με ανθρώπους που δεν ήταν ποδοσφαιριστές, εκεί είναι 0.5%. Στο Αμερικάνικο ποδόσφαιρο έχουμε πολύ μεγαλύτερης έντασης και συχνότητας κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Το δικό μας ποδόσφαιρο ενέχει μικρότερο κίνδυνο για CTE από το Αμερικάνικο Ποδόσφαιρο, η υπόθεση η δική μου είναι ότι μάλλον είναι λιγότερο επικίνδυνο με αυτή την έννοια, αλλά με πιο τρόπο μπορεί να είναι επικίνδυνο; Προφανώς όπως και σε κάθε σπορ επαφής μπορεί να πέσει κανείς και να χτυπήσει το κεφάλι του, αλλά αυτό δεν συμβαίνει με όλους τους ποδοσφαιριστές. Αυτό που συμβαίνει με όλους τους ποδοσφαιριστές εκτός από τους τερματοφύλακες σε τέτοιο βαθμό, είναι ότι προπονούνται και στις κεφαλιές που είναι ένα βασικό κομμάτι του αθλήματος, και αυτό είναι η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Και επίσης είναι η ενδεχόμενη πτώση (με το κεφάλι). Τώρα, δεν ξέρουμε ακριβώς ποια είναι η συσχέτιση, αυτό είναι απλά μία υπόθεση. Πάντως σε αυτή τη μελέτη, βλέπουμε ότι οι ποδοσφαιριστές που παίζουν σε άλλες θέσεις και κάνουν κεφαλιές προφανώς πολύ πιο συχνά από ότι οι τερματοφύλακες, είχαν μεγαλύτερο ποσοστό συνταγογράφησης φαρμάκων για άνοια προς το τέλος της ζωής τους, σε μεγάλη ηλικία, μετά που είχαν τελειώσει την καριέρα τους σαν αθλητές.

Ο Δρ. Νίκος Γοργοράπτης μίλησε στο SHOOTANDGOAL για τα ευρήματα της δικής του έρευνας σχετικά με την άνοια και το CTE σε σχέση με επαγγελματίες αθλητές.

Αυτά τα επαναλαμβανόμενα χτυπήματα, πόση διαφορά μπορούν να έχουν σε ένα αθλητή 25-30 ετών σε σχέση με αθλητές παιδιά 12-14-16 ετών, ακόμα και πολύ μικρότερης ηλικίας, που ο εγκέφαλος τους ακόμη είναι σε ανάπτυξη;

Αυτή είναι μία πολύ καλή ερώτηση και δυστυχώς δεν έχουμε τεκμήρια ή αποδείξεις ακόμα για να την απαντήσουμε με βεβαιότητα. Αυτό που έχει κάνει η Σκωτική, η Αγγλική και η Βορειοιρλανδική Ομοσπονδία, με βάση αυτά τα δεδομένα και αναγνωρίζοντας ότι δεν έχουμε όλες τις απαντήσεις ακόμα, είναι η σύσταση σε παιδιά μικρότερα από 11 ετών να μην προπονούνται στις κεφαλιές. Παρόμοιοι περιορισμοί έχουν αρχίσει να μπαίνει και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Βέβαια δεν έχουμε τα δεδομένα όπως είπα για να καθοδηγήσουμε τους προπονητές και τις Ομοσπονδίες με πιο μεγάλη βεβαιότητα. Δηλαδή αν τα 11 έτη που έχουμε χρησιμοποιήσει εδώ στην Αγγλία είναι η σωστή ηλικία ή είναι υπερβολικά περιοριστικό ή εξακολουθεί να είναι επικίνδυνο, είναι κάτι που δεν ξέρουμε ακόμη. Χρειαζόμαστε περισσότερα δεδομένα πάνω σε αυτό. Γενικά το πεδίο της κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης στα παιδιά είναι ένας τομέας που δεν έχει αρκετή έρευνα και τώρα αρχίζουμε να μαθαίνουμε περισσότερα πράγματα για το τι σημαίνει έκθεση σε κρανιοεγκεφαλική κάκωση σε μικρή ηλικία. Στη δική μας μελέτη, εμείς εξετάσαμε μία ομάδα από ανθρώπους οι οποίοι είχαν κρανιοεγκεφαλική κάκωση πολλά χρόνια πριν, μέσο όρο 18 χρόνια πριν τους εξετάσουμε. Και πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους δεν είχαν επαναλαμβανόμενη κρανιοεγκεφαλική κάκωση όπως οι αθλητές για παράδειγμα που παίζουν ποδόσφαιρο. Αλλά είχαν μία μόνο κρανιοεγκεφαλική κάκωση στη δική μας μελέτη που ήταν σημαντική όμως, συνήθως ατυχήματα τροχαία, και πολλοί από αυτούς είχαν την κάκωση πολλά χρόνια πριν. Και από ότι φαίνεται υπήρχε συσχέτιση στα δικά μας δεδομένα από αυτή την πολύ επιλεγμένη ομάδα ανθρώπων με μία κρανιοεγκεφαλική κάκωση πριν πολλά χρόνια με την εναπόθεση πρωτεΐνης ταυ στον εγκέφαλο.

Εκτός από τα επαναλαμβανόμενα χτυπήματα που συμβαίνουν στις κεφαλιές, έχουμε και τα μεμονωμένα πιο σοβαρά. Μπορεί ένα περιστατικό διάσεισης, να προκαλέσει σε ένα αθλητή κάτι πιο σοβαρό 20-30 χρόνια μετά;

Τα τεκμήρια που έχουμε προς το παρόν μας λένε ότι τη δόση κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης μπορεί να την πάρει κανείς μέσα από πολλά χρόνια από μικρές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις αλλά πάρα πολλές και επαναλαμβανόμενες ή με μία πολύ σημαντική κρανιοεγκεφαλική κάκωση. Όταν έχουμε λοιπόν μία πολύ σοβαρή κρανιοεγκεφαλική κάκωση, ίσως περισσότερο από μία απλή διάσειση όπου έχουμε απώλεια συνείδησης, έχουμε απώλεια προσοχής και προσανατολισμού κλπ, είναι πιθανόν μία κρανιοεγκεφαλική κάκωση πολύ σοβαρή να ισοδυναμεί με πολλές μικρότερης έντασης.

Πως μπορεί να διαχωριστεί όμως σε πιο βαθμό εμπίπτει μία διάσειση που έπαθε ένας ποδοσφαιριστής σε χτύπημα που έχει υποστεί;

Υπάρχουν διεθνείς κατατάξεις. Εμείς χρησιμοποιούμε τις κατατάξεις της MAYO CLINIC που διαχωρίζει τις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ως ήπιες, μέτριες, βαριές. Είναι ανάλογα με την απώλεια συνείδησης και το πόση η διάρκειά της, αλλά και τα ευρήματα στην αξονική η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Στον τομέα των αθλημάτων επαφής, τα πράγματα έχουν πολύ μεγαλύτερη διαβάθμιση οπότε υπάρχουν μελέτες που ελπίζουμε στα επόμενα χρόνια θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε πως μπορούμε να καταλάβουμε τη σοβαρότητα μίας συγκεκριμένης κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης. Για παράδειγμα στην ομάδα του καθηγητή Ντέιβιντ Σχαρπ στο Κολέγιο Ιμπέριαλ, προσπαθούν να φτιάξουν γνωσιακά τεστ τα οποία μπορεί κανείς να τα κάνει στο γήπεδο αμέσως μετά από μία κάκωση. Ο αθλητής θα μπορεί να κάνει παράδειγμα το τεστ του σε ένα ipad και να καταλάβει κανείς τη σοβαρότητα του χτυπήματος. Επίσης είναι και η ανάλυση βίντεο που μπορεί να δει κανείς την πρόσκρουση και τη σοβαρότητά της. Και επίσης η ανάπτυξη τεστ τα οποία θα μπορούν να ανιχνεύσουν τα επίπεδα της πρωτεΐνης ταυ και πόσο ανεβαίνει μετά από μία κάκωση. Αυτά είναι ακόμη υπό έρευνα, δεν είναι έτοιμα. Είναι μάλλον ένας συνδυασμός από εξέταση της σοβαρότητας της πρόσκρουσης με βίντεο, με γνωσιακή εξέταση και ανίχνευση μορίων τα οποία αυξάνονται μετά την πρόσκρουση κάτι το οποίο θα μας δώσει πιο ακριβή νούμερα για να μπορούμε να καταλάβουμε τη σοβαρότητα της πρόσκρουσης.

Μετά από ένα χτύπημα ενός ποδοσφαιριστή στο κεφάλι, ακόμη και αν ο ποδοσφαιριστής δείχνει ότι είναι εντάξει, δεν θα έπρεπε να γίνεται ένα διαγνωστικό τεστ επί τόπου;

Θα πρέπει, γιατί εκεί πρέπει να παρθεί η απόφαση αν ο αθλητής συνεχίσει το παιγνίδι ή να σταματήσει, και για πόσο καιρό θα σταματήσει. Και δεν έχουμε ακόμη τα τεκμήρια για να μπορέσουμε να καθοδηγήσουμε με βεβαιότητα. Πάντα προσπαθούν οι ιατροί των ομάδων όσο το δυνατό να παίρνουν την πιο συντηρητική στάση. Βέβαια ο αθλητής εκεί έχει κίνητρο να συνεχίσει, θέλει να παίξει, ταυτόχρονα όμως μπορεί να έχει ένα βαθμό σύγχυσης και γνωσιακών προβλημάτων που κάνει την απόφαση από αυτόν δύσκολη. Οπότε είναι μία κατάσταση αρκετά δύσκολη και εκεί πρέπει εμείς ως ερευνητές να δώσουμε στους ιατρούς των ομάδων τα εργαλεία για να μπορέσουν να πάρουν την απόφαση αυτή με βεβαιότητα.

Έχει απευθυνθεί η Αγγλική Ομοσπονδία σε εσάς για να τους δώσετε κάποιες κατευθυντήριες γραμμές;

Ο καθηγητής Ντέιβιντ Σχαρπ δουλεύει με την Ομοσπονδία Ράγκμπι, άθλημα στο οποίο επίσης είναι μεγάλο το πρόβλημα και προσπαθούν να αναπτύξουν αυτά τα εργαλεία για το ράγκμπι. Στο ποδόσφαιρο είμαστε πίσω και στην Αγγλία σε σχέση με αυτό. Αλλά θα πρέπει να γίνει αυτή η μελέτη. Ο κόσμος και οι αθλητές και οι γονείς που στέλνουν τα παιδιά τους στο ποδόσφαιρο, ανησυχούν και δικαίως. Τα οφέλη του ποδοσφαίρου σαν άθλημα είναι τεράστια οπότε δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε το ποδόσφαιρο. Αλλά πρέπει να μπορέσουμε να βάλουμε κανόνες ώστε να παίζουμε με ασφάλεια. Και στο ποδόσφαιρο δυστυχώς είμαστε πίσω σε σχέση με το Αμερικάνικο ποδόσφαιρο, ακόμη και με το ράγκμπι.

Αν μιλήσουμε για ένα χρονικό ορίζοντα στο μέλλον, πότε μπορούμε να πούμε ότι θα έχουμε πιο εμπεριστατωμένες μελέτες και έρευνες;

Ελπίζω σύντομα, ελπίζω μέσα στα επόμενα 10 χρόνια να έχουμε πολύ περισσότερα δεδομένα που θα μπορούσαν να μας καθοδηγήσουν αξιόπιστα, για ερωτήματα όμως πότε ένας αθλητής θα πρέπει να φύγει από το παιγνίδι και για πόσο θα πρέπει να απέχει από το παιγνίδι, και πως μπορούμε να ξέρουμε πόσο σοβαρή είναι αυτή η κρανιοεγκεφαλική κάκωση που έπαθε.

Ένας παίκτης που μπορεί μέσα σε 10 χρόνια καριέρας να έχει πάθει δύο φορές διάσειση, μήπως θα έπρεπε να σκεφτεί να αποχωρήσει και από το άθλημα;

Και αυτή είναι καλή ερώτηση, εξαρτάται πόσο σοβαρή ήταν η κάκωση που έπαθε και ποιες είναι οι επιπτώσεις. Ίσως θα μπορέσουμε πάλι σε ένα ορίζοντα δεκαετίας ας πούμε, να χρησιμοποιήσουμε και τεχνικές απεικόνισης που να μας δώσουν τέτοιες απαντήσεις. Αν δούμε για παράδειγμα εκεί ότι έχουμε αρχή απόθεσης πρωτεΐνης ταυ, εκεί πρέπει προφανώς να σταματήσουν οι παίκτες στο ενδεχόμενο αν έχουν περισσότερες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Αλλά δεν το ξέρουμε αυτό ακόμη. Επίσης έχει σημασία πόσο συμπτωματικός είναι κανείς, δηλαδή αν έχει συμπτώματα, αλλά όπως και σε πολλές άλλες νευροεκφυλιστικές νόσους, η εναπόθεση πρωτεΐνης ταυ έρχεται πολλά χρόνια πριν τα συμπτώματα, οπότε θα μας βοηθούσε στο να πάρουμε αυτές τις αποφάσεις έγκαιρα η απεικόνιση από κλινική εξέταση γιατί μέχρι να δούμε τα συμπτώματα, θα είναι μάλλον αργά.

Ένας βετεράνος ποδοσφαιριστής, μπορεί να έχει 20 χρόνια στα γήπεδα, μπορεί να είχε ένα σημαντικό χτύπημα στο κεφάλι και ακόμη να παίζει ποδόσφαιρο, μπορεί να εμφανίσει κάποια συμπτώματα;

Από το Αμερικάνικο ποδόσφαιρο μπορούμε να συμπεράνουμε ότι είναι μία πιθανότητα. Αν ήταν κάποιος αθλητής που είχε κάποια σοβαρή κρανιοεγκεφαλική κάκωση συν τις επαναλαμβανόμενες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, είναι ένα σενάριο που δεν είναι εκτός πραγματικότητας. Αλλά το πόσο συχνά συμβαίνει, δεν νομίζω ότι το ξέρει κανείς προς το παρόν στο δικό μας ποδόσφαιρο.

Τι συμπτώματα μπορεί να δείξει κάποιος;

Τα συμπτώματα της CTE αρχικά είναι αρκετά μη τυπικά. Είναι πονοκέφαλοι, είναι κάποια αστάθεια ή ζάλη, είναι αλλαγή προσωπικότητας. Αδυναμία να σταματήσει κανείς κρίσεις θυμού ή δυσκολία να οργανώσει, να τρέξει ένα πλάνο. Είναι ανώτερα γνωσιακά συμπτώματα αρχικά. Δεν είναι συμπτώματα απώλειας μνήμης που βλέπουμε στους περισσότερους ασθενείς με Νόσο Αλτσχάιμερ, αυτά στη CTE είναι πολύ αργότερα.

Βλέπουμε ότι οι αυτοκτονίες είναι συχνές σε αθλητές που μετά το θάνατό τους, εντοπίζεται η CTE.

Η αυτοκτονία είναι συχνά στη CTE και είναι συχνή αιτία θανάτου από τα περιπτώσεις που έχουμε από το Αμερικάνικο Ποδόσφαιρο κυρίως. Επίσης ένα άλλο γκρουπ που έκανε παρόμοια μελέτη με τη δική μας, χρησιμοποιώντας ένα λίγο διαφορετικό μόριο πάλι στοχεύει την πρωτεΐνη ταυ, βρήκε ότι τα ψυχιατρικά συμπτώματα έχουν συσχέτιση με την ποσότητα της πρωτεΐνης ταυ που μπορεί να βρει κανείς με αυτή την τεχνική. Δηλαδή όσο μεγαλύτερη απόθεση πρωτεΐνης ταυ, τόσο περισσότερα ψυχιατρικά συμπτώματα βλέπουν. Υπάρχουν καλά δεδομένα για αυτό κυρίως από παίκτες του Αμερικάνικου ποδοσφαίρου, ότι το σύνολο των ετών που παίζουν Αμερικάνικο Ποδόσφαιρο έχει συσχέτιση με την ποσότητα της πρωτεΐνης ταυ.

Με την κόκκινη φανέλα, ο σούπερσταρ του NFL Άαρον Χερνάντεζ, σε φωτογραφικό στιγμιότυπο από χτύπημα στο κεφάλι. Μόλις στα 27 του χρόνια, αυτοκτόνησε στις φυλακές έχοντας καταδικαστεί για φόνο. Μετά το θάνατό του, ανακαλύφθηκε ότι έπασχε από CTE.

Είναι και αυτό που λέμε καλύτερα στις μικρές ηλικίες να υπάρχει περισσότερη προστασία.

Ναι, η πιο μακροχρόνια έκθεση είναι μεγαλύτερος κίνδυνος.

Υπάρχουν ελπίδες ότι μπορεί να βρεθεί μία προληπτική θεραπεία αν μπορώ να το πω έτσι;

Προφανής πρόληψη είναι η μείωση της έκθεσης σε κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Τώρα αν υπάρχει κάποιου είδους μοριακή θεραπεία, είμαστε ακόμη μακριά από αυτό. Υπάρχουν θεραπείες που είναι υπό μελέτη κυρίως για την Νόσο του Αλτσχάιμερ αλλά και για άλλες νόσους που η πρωτεΐνη ταυ είναι βασικός παράγοντας. Δεν έχουμε ακόμη καμιά εγκεκριμένη θεραπεία, αλλά μπορεί κανείς να φανταστεί ένα μέλλον στο οποίο κάποιος αθλητής που έχει κάνει αθλήματα όπως μποξ ή πάλη που έχουμε πολύ μεγαλύτερη έκθεση στις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, παίρνει αντι-ταυ φάρμακα για να προλάβουν την εναπόθεση της πρωτεΐνης ή για να καταπολεμήσουνε τη μικρή ποσότητα εναπόθεσης που υπάρχει εκεί. Αυτό είναι όμως επιστημονική φαντασία προς το παρόν.

«Το ποδόσφαιρο είναι ένα ένα λαμπρό παιχνίδι, αλλά πρέπει να σιγουρευτούμε ότι δεν είναι και ένα θανατηφόρο παιγνίδι»

Και αν ακόμη νομίζεται ότι ο κίνδυνος είναι μακριά από εμάς και το ποδόσφαιρό μας, ας αφήσουμε τον Άλαν Σίρερ να μιλήσει.

Ο Άλαν Σίρερ ήταν ένας από τους σπουδαιότερους επιθετικούς που είδε το ποδόσφαιρό μας τα τελευταία χρόνια, έχοντας σημειώσει συνολικά 379 τέρματα σε επίσημους αγώνες. Από αυτά, τα 260 ήταν στην Premier League. Από αυτά, τα 46 ήταν με το κεφάλι.

Κατά τη διάρκεια μίας πτήσης, ο Άγγλος παλαίμαχος επιθετικός παρακολούθησε ένα ντοκιμαντέρ που συνέδεε την άνοια και το CTE με τους αθλητές του Αμερικάνικου Ποδοσφαίρου.

Ο ίδιος σαν ένας δεινός κεφαλοσφαιριστής, βλέποντας το ντοκιμαντέρ ανησύχησε. Έψαξε. Και έμαθε ότι οι οικογένειες αρκετών παλαίμαχων ποδοσφαιριστών που έχουν διαγνωστεί με άνοια, σχετίζουν την πάθηση με τις χιλιάδες κεφαλιές που έκαναν κατά τη διάρκεια της καριέρας τους.

Μετά από δική του πρωτοβουλία, γυρίστηκε από το BBC ένα ντοκιμαντέρ που αφορά τον κίνδυνο άνοιας σε ποδοσφαιριστές. Ο ίδιος για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ, υποβλήθηκε σε εγκεφαλικά τεστ και τομογραφικούς ελέγχους στο Πανεπιστήμιο του Στέρλινγκ στη Σκωτία.

Εκεί μέτρησαν την εγκεφαλική λειτουργία του μετά την επαφή του κεφαλιού του μπάλα, την οποία ο ίδιος υποδεχόταν από ένα ειδικό μηχάνημα το οποίο προσομοίωνε το ρυθμό και τη δύναμη της μπάλας μετά από μία εκτέλεση κόρνερ. Τα αποτελέσματα σόκαραν τον Σίρερ, καθώς οι ερευνητές βρήκαν ότι στη χημεία του εγκεφάλου του εντοπίστηκαν αλλοιώσεις.

«Ποτέ δεν είχα πρόβλημα με τη μνήμη μου, αλλά αφότου ενημερώθηκε ήταν έντονη η ανησυχία για το τι μπορεί να έχω κάνει στον εαυτό μου. Όταν παίζεις επαγγελματικά ποδόσφαιρο περιμένεις ότι κάποια στιγμή στη ζωή σου θα έχεις προβλήματα με τα γόνατά σου, τους αστραγάλους σου, ή τη μέση σου, όπως κι έχω. Ποτέ όμως δεν σκέφτηκα ότι μπορεί το ποδόσφαιρο να μου προκαλέσει άνοια», ανέφερε.

«Οι γιατροί με έβαλαν κάτω και αρχικά μου είπαν: “Άκου, υπάρχει περίπτωση να βρούμε κάτι άσχημο”. Στην αρχή δεν ήμουν σίγουρος αν ήθελα να μάθω. Είναι όμως πολύ σημαντικό να πάρουμε τις κατάλληλες απαντήσεις για το αν το ποδόσφαιρο μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο. Στην πραγματικότητα αυτό το ντοκιμαντέρ είναι κάλεσμα για ανάληψη δράσης και έρευνας σε βάθος. Με ορίζοντα να πάρουμε αποφάσεις, όπως π.χ. το να απαγορέψουμε τις κεφαλιές σε ηλικίες κάτω των 16 ετών», λέει ο ίδιος.

«Για κάθε γκολ που έβαζα με το κεφάλι μπορεί να είχα εξασκηθεί 1000 φορές στην προπόνηση. Είναι πολύ ενοχλητική η ιδέα ότι μπορεί να έχω καταστρέψει το μέλλον μου εξαιτίας όλου αυτού. Οι υπεύθυνοι δεν αναζήτησαν ποτέ απαντήσεις, επέλεξαν να κρύβουν το πρόβλημα κάτω απ’ το χαλί. Οι αθλητές πρέπει να γνωρίζουν προτού κάνουν τις επιλογές τους. Το ποδόσφαιρο είναι ένα σκληρό παιγνίδι, ένα λαμπρό παιγνίδι, αλλά πρέπει να σιγουρευτούμε ότι δεν είναι και ένα θανατηφόρο παιγνίδι…», συμπλήρωσε.

Και αν κάτι σας θυμίζει η δήλωσή του για τους υπεύθυνους που δεν αναζητούσαν ποτέ απαντήσεις και που επέλεγαν να κρύβουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί, ας διαβάσουμε λίγο πιο πάνω τι έκανε το NFL πριν μερικά χρόνια…

Τελευταία Νεα

Advertisement
ΟΜΑΔΑ Α Ν Ι Η Β
A'ΟΜΙΛΟΣ
ΑΠΟΕΛ30196563
ΑΕΚ30188462
ΑΡΗΣ30193860
ΟΜΟΝΟΙΑ30177658
ΠΑΦΟΣ30175856
ΑΝΟΡΘΩΣΗ301461048
Β'ΟΜΙΛΟΣ
ΑΠΟΛΛΩΝ3111101043
ΑΕΛ 311161439
ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΧΝΑΣ311091239
ΝΕΑ ΣΑΛΑΜΙΝΑ311081338
ΚΑΡΜΙΩΤΙΣΣΑ31771728
ΔΟΞΑ31642122
ΟΘΕΛΛΟΣ31481920
AEZ312111817
Advertisement
Advertisement

Διαβάστε Επίσης

Advertisement
Advertisement

Best of Newtork