Σε επίπεδο ακαδημιών γίνεται περισσότερη δουλειά σε σχέση με τις Α’ ομάδες στον τομέα της ψυχολογίας, αναφέρει σε συνέντευξή της στο SHOOTANDGOAL η αθλητική ψυχολόγος Θάλεια Παναγή.
Η ιστοσελίδα μας παρουσιάζει σήμερα μεγάλο αφιέρωμα στον τομέα της ψυχικής υγείας στον χώρο του ποδοσφαίρου, και ένα από τα πρόσωπα που μίλησαν για τις ανάγκες του ρεπορτάζ μας είναι η κ. Παναγή.
Όπως μας δήλωσε χαρακτηριστικά, «στις πρώτες ομάδες εκείνο που κυριαρχεί συνήθως είναι ο ποδοσφαιριστής να πρέπει να διαχειριστεί κάποια πράγματα μόνος του επειδή είναι επαγγελματίας, όμως αυτό δεν είναι σωστό».
- (ΡΕΠΟΡΤΑΖ S&G) Το «τέρας» της κατάθλιψης που κρύβεται πίσω από τον λαμπερό χώρο του κυπριακού ποδοσφαίρου
- (ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ) Ψυχική υγεία και κυπριακό ποδόσφαιρο: Ναρκωτικά, τζόγος, κατάθλιψη, ανεργία, εκφοβισμός παικτών
- ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΖΑΓΟΡΑΚΗ ΣΤΟ S&G: «Δεν μπορείς να αποφύγεις το άγχος της επόμενης μέρας. Κι εγώ δεν υπήρξα εξαίρεση»
- ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ ΣΤΟ S&G: «Μετά τον τραγικό θάνατο Μρντάκοβιτς έπρεπε κάτι να κάνουμε»
«Είναι άνθρωποι και πρέπει να τους βλέπουμε πρώτα σαν ανθρώπους και μετά σαν αθλητές. Είναι πολύ σημαντικό αυτό, ένας άνθρωπος δεν μπορεί να τα διαχειριστεί όλα μόνος του. Κάτι που θα του συμβεί εκτός του χώρου εργασίας του, θα τον επηρεάσει και στην εργασία του», συμπληρώνει.
Συνέντευξη στον ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Email επικοινωνίας: demetriouch@mcmedia.com.cy
Η κατάσταση στις ακαδημίες είναι σαφώς καλύτερη, με την κ. Παναγή να μας τονίζει ότι «στις μικρές ηλικίες, βλέπουν ότι πρέπει να επενδύσουν για να χτίσουν στους ποδοσφαιριστές για να ανέβουν στην πρώτη ομάδα», και ένας τρόπος για να χτίσουν πάνω τους είναι η παρουσία αθλητικού ψυχολόγου στις ακαδημίες.
«Ένας αθλητής νεαρής ηλικίας ξεκινάει και καλλιεργεί την κουλτούρα ότι δεν είναι ταμπού να μιλήσεις σε έναν ψυχολόγο ή να έχει κάποιες αδυναμίες. Επίσης μαθαίνουν κάποια βασικά πράγματα, αρχές και τεχνικές της αθλητικής ψυχολογίας, τις οποίες θα ξεκινήσουν να εφαρμόζουν από μικροί. Οπόταν όταν θα προχωρήσουν σε πιο ψηλό επίπεδο, είναι ήδη διανοητικά προετοιμασμένοι», συμπληρώνει.
Η κ. Παναγή συνεργάζεται με αριθμό ομάδων και όχι μόνο στον χώρο του ποδοσφαίρου, ενώ με τη δική της εμπειρία βλέπει ότι οι Κύπριοι ποδοσφαιριστές ζουν με κάποιο άγχος επειδή αισθάνονται πιο υποτιμημένοι σαν αθλητές. «Άγχος αν θα αγωνιστούν για να διακριθούν, άγχος αν θα πάρουν μεταγραφή για μεγαλύτερη ομάδα, άγχος αν θα ανανεωθεί το συμβόλαιό τους. Αλλά και άγχος για άλλους τομείς της ζωής τους γενικότερα», μας αναφέρει χαρακτηριστικά.
Την ίδια ώρα, βλέπει και η ίδια ότι ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου έχει αρχίσει να γίνεται πιο αποδεκτός στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια. «Και οι προπονητές καταλαβαίνουν την αναγκαιότητα του αθλητικού ψυχολόγου αλλά και οι αθλητές, που θα είναι και πιο δεκτικοί στο να μιλήσουν μαζί τους. Οπόταν σιγά σιγά χτίζεται αυτή η κουλτούρα», τονίζει.
Αναλυτικά όλη η συνέντευξη:
Ο χώρος του ποδοσφαίρου θεωρείται σαν ένας λαμπερός χώρος που συγκεντρώνει όλα τα βλέμματα πάνω του. Είναι η γενική αντίληψη του πως γίνεται ένας ποδοσφαιριστής που πληρώνεται και μάλιστα μεγάλα ποσά για να κάνει αυτό που αγαπά, να αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας. Θεωρείς ότι υπάρχει ένα στίγμα στον χώρο του ποδοσφαίρου;
Αυτό το στίγμα υπάρχει, όμως είναι περισσότερο στο ποδόσφαιρο επειδή εκεί είναι και περισσότερα τα χρήματα. Και αυτό γιατί οι περισσότεροι αθλητές άλλων σπορ, δουλεύουν παράλληλα. Ναι μεν μπορεί να παίρνουν κάποια χρήματα από επιχορηγήσεις, αλλά παράλληλα για να συντηρούνται δουλεύουν. Οπόταν γενικότερα έχουν άλλα θέματα, πρέπει να δουλέψουν για να ζήσουν και παράλληλα να πηγαίνουν καλά στον αθλητισμό για να διακριθούν γιατί λίγοι τους δίνουν σημασία, είναι πιο υποτιμημένα τα άλλα αθλήματα. Ακόμη και το ποδόσφαιρο, εκτός από τις μεγάλες ομάδες, δεν είναι τόσο κερδοφόρο. Αυτό που βλέπω είναι ότι γενικότερα οι Κύπριοι ποδοσφαιριστές ζουν με κάποιο άγχος επειδή αισθάνονται πιο υποτιμημένοι σαν αθλητές. Άγχος αν θα αγωνιστούν για να διακριθούν, άγχος αν θα πάρουν μεταγραφή για μεγαλύτερη ομάδα, άγχος αν θα ανανεωθεί το συμβόλαιό τους. Αλλά και άγχος για άλλους τομείς της ζωής τους γενικότερα.
Βλέπεις να υπάρχει ένα παράπονο από Κύπριους ποδοσφαιριστές, ότι για παράδειγμα ένας ξένος μπορεί να μην αποδίδει καλύτερα από αυτούς, αλλά να αγωνίζεται στην θέση τους και την ίδια ώρα να πληρώνονται και πολύ μεγαλύτερα ποσά από αυτούς;
Ναι, ισχύει αυτό.
Πως το διαχειρίζονται, το μιλάνε με τις ομάδες;
Φοβούνται να το μιλήσουν ιδιαίτερα. Πολλές φορές εξαρτάται και από τον προπονητή αυτό. Υπάρχει για παράδειγμα περίπτωση Κύπριου ποδοσφαιριστή που έτυχε να μιλήσει με τον προπονητή του και να του εξηγήσει μερικά πράγματα. Από την άλλη νιώθουν αδικημένοι, γιατί για παράδειγμα να αγωνίζεται ένας ξένος και όχι αυτός επειδή ο ξένος παίρνει πολύ περισσότερα χρήματα. Σε έτσι περιπτώσεις, αυτό που τους συμβουλεύω είναι ότι ακόμη και αν ένας προπονητής βάζει τον ξένο μία και δύο και τρεις φορές να αγωνιστεί και αυτός δεν αποδίδει, τότε παίζεται και η δική του θέση. Σε κάποια φάση αν δεν αποδίδει καλά η ομάδα με τους ξένους, τότε θα έρθει και η δική τους σειρά να αγωνιστούν. Το βλέπουμε για παράδειγμα στην Ανόρθωση με τον Βέσκο Μιχαήλοβιτς και τον Μάκη Σεργίδη στον Ολυμπιακό που δίνουν περισσότερες ευκαιρίες σε Κύπριους. Αυτό που τους συμβουλεύω είναι ότι πρέπει και αυτοί να είναι έτοιμοι όταν θα έρθει η δική τους σειρά τους, και σωματικά και ψυχολογικά, για να αποδώσουν. Άρα να μείνει συγκεντρωμένος στους στόχους μέχρι να έρθει η σειρά τους.
Βλέπεις εσύ μία διαφορά όταν μιλάς μαζί τους και τους συμβουλεύεις ανάλογα, στον τρόπο που το διαχειρίζονται αυτό;
Τις πλείστες φορές ναι. Όμως να σας πω, είναι πολλά πράγματα που συζητούμε μαζί τους. Μου έτυχε για παράδειγμα ένας ποδοσφαιριστής να ήταν σε τόσο κακή ψυχολογική κατάσταση που του βγήκε σε τραυματισμό μετά. Είδα πολλές φορές τραυματισμούς που προέρχονται από ψυχοσωματικές παραμέτρους. Οπόταν και αυτό παίζει ρόλο.
Εσύ βλέπεις οι ομάδες να ασχολούνται ιδιαίτερα με το θέμα ψυχολογίας ή σαν Κύπρος είμαστε πίσω;
Υπάρχουν ομάδες που έχουν ψυχολόγους αλλά γενικότερα όσο αφορά το επίπεδο της Α’ ομάδας, όχι ιδιαίτερα στις πλείστες ομάδες στην Κύπρο. Σε επίπεδο ακαδημιών όμως, γίνεται περισσότερη δουλειά. Στις μικρές ηλικίες, βλέπουν ότι πρέπει να επενδύσουν για να χτίσουν στους ποδοσφαιριστές για να ανέβουν στην πρώτη ομάδα, ενώ στις πρώτες ομάδες εκείνο που κυριαρχεί συνήθως είναι ο ποδοσφαιριστής να πρέπει να διαχειριστεί κάποια πράγματα μόνος του επειδή είναι επαγγελματίας, όμως αυτό δεν είναι σωστό. Ναι μεν είναι επαγγελματίες, αλλά και εσύ είσαι επαγγελματίας στο δικό σου χώρο εργασίας και μπορεί να σου συμβεί κάτι στην εργασία σου και να χρειαστείς τη βοήθεια ψυχολόγου. Είναι άνθρωποι και πρέπει να τους βλέπουμε πρώτα σαν ανθρώπους και μετά σαν αθλητές. Είναι πολύ σημαντικό αυτό, ένας άνθρωπος δεν μπορεί να τα διαχειριστεί όλα μόνος του. Κάτι που θα του συμβεί εκτός του χώρου εργασίας του, θα τον επηρεάσει και στην εργασία του.
Τι γίνεται στις ακαδημίες όταν λέμε δίνουν βάση;
Εκεί μπαίνει ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου από νωρίς. Ένας αθλητής νεαρής ηλικίας ξεκινάει και καλλιεργεί την κουλτούρα ότι δεν είναι ταμπού να μιλήσεις σε έναν ψυχολόγο ή να έχει κάποιες αδυναμίες. Επίσης μαθαίνουν κάποια βασικά πράγματα, αρχές και τεχνικές της αθλητικής ψυχολογίας, τις οποίες θα ξεκινήσουν να εφαρμόζουν από μικροί. Οπόταν όταν θα προχωρήσουν σε πιο ψηλό επίπεδο, είναι ήδη διανοητικά προετοιμασμένοι.
Σαν τι τεχνικές;
Ονομάζονται ψυχολογικές δεξιότητες και περιέχουν την νοερή απεικόνιση, θετικό αυτοδιάλογο, την στοχοθεσία και τεχνικές χαλάρωσης.
Δεν θα ήταν καλύτερα κάθε ακαδημία να έχει επί καθημερινής βάσεως ένα τέτοιο άτομο;
Σίγουρα, είναι κάτι που συμβαίνει στο εξωτερικό, αλλά νομίζω ότι στην Κύπρο δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι από οικονομικής άποψης να επενδύσουμε σε κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα αν εγώ εργαστώ σε μία ακαδημία και το πρόσωπο που με πήρε εκεί, αποχωρήσει, τότε ίσως ούτε εγώ συνεχίσω εκεί αν δεν το θελήσει αυτός που θα τον αναπληρώσει. Άρα δεν έχουμε καλλιεργήσει αυτή την κουλτούρα σε μεγάλο βαθμό ακόμη.
Βλέπεις όμως όσο περνούν τα χρόνια να υπάρχει μία αλλαγή προς το καλύτερο;
Ναι, γιατί ξεκίνησε και ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου να γίνεται πιο αποδεκτός, αν μπορώ να το πω έτσι. Και έτσι, και οι προπονητές καταλαβαίνουν την αναγκαιότητα του αθλητικού ψυχολόγου αλλά και οι αθλητές, που θα είναι και πιο δεκτικοί στο να μιλήσουν μαζί τους. Οπόταν σιγά σιγά χτίζεται αυτή η κουλτούρα.
Ποια είναι η διαδικασία στο να μιλήσει ένας νεαρός αθλητής μαζί σας;
Εξαρτάται και από την ακαδημία αυτό. Υπάρχουν ακαδημίες στις οποίες δεν έχουμε ατομικές συναντήσεις, υπάρχουν άλλες ακαδημίες όμως που έχουμε. Ένα παιδί μπορεί να πάει στον προπονητή του και να του πει ότι θέλει να έχει μία ατομική συνάντηση με τον αθλητικό ψυχολόγο και του ξεκαθαρίζεται ότι υπάρχει πλήρης εμπιστευτικότητα σε ότι μας πει. Ο προπονητής ξέρει μόνο ότι το τάδε παιδί είχε συνάντηση με τον αθλητικό ψυχολόγο αλλά μόνο ως εκεί. Αν ένα παιδί όμως δεν θέλει να το μάθει κάποιος από την ομάδα τότε μπορεί να πάει ιδιωτικά στον αθλητικό ψυχολόγο.
Υπάρχουν περιπτώσεις που θα έρθουν να σου μιλήσουν αλλά η συνάντηση αυτή δεν θα αφορά το αθλητικό κομμάτι;
Ναι συμβαίνει πολύ συχνά αυτό. Μπορεί ένα παιδί να μας μιλήσει για το σχολείο, για την οικογένειά του, γιατί και αυτά επηρεάζουν ένα παιδί γενικά αλλά και την απόδοσή του στο γήπεδο.
Εσύ τι βλέπεις ότι επηρεάζει τα παιδιά περισσότερο πέραν του αθλητικού κομματιού;
Η οικογένεια και η πίεση που μπορεί να προέρχεται από εκεί. Βλέπω παιδιά που έχουν αρκετή πίεση από τους πατέρες τους γιατί θεωρούν ότι καταλαβαίνουν πολλά από το άθλημα και βάζουν πίεση στα παιδιά γιατί κατά τη δική τους άποψη δεν έκαναν αυτό και αυτό στα παιγνίδια. Είναι μία πίεση που πολλές φορές τα παιδιά δεν μπορούν να την αντέξουν και δεν ξέρουν πως να το διαχειριστούν. Να έχω τον πατέρα μου να μου λέει αυτά που μου λέει ή να ακούω τον προπονητή; Σκεφτείτε για ένα παιδί, από τη μία πλευρά να είναι ο πάγκος με τους προπονητές και από την άλλη ο πατέρας. Αυτό είναι κάτι που τους επηρεάζει. Σε επίπεδο πρώτης ομάδας είναι άλλα τα θέματα. Θα με ανανεώσουν στην ομάδα, θα με βάλουν να αγωνιστώ, θα με καλέσουν στην Εθνική; Αλλά περισσότερο είναι αν θα έχουν εργασία και την επόμενη χρονιά.
Είναι αυτό, ότι το επάγγελμα του ποδοσφαιριστή έχει ημερομηνία λήξης. Πως το διαχειρίζονται αυτό;
Αυτό είναι ένα μεγάλο και σημαντικό θέμα, το career termination. Εκεί πλέον έχουν ξεκινήσει και αντιλαμβάνονται από νωρίς ότι πρέπει να σκεφτούν τι θα κάνουν μετά. Υπάρχουν αρκετοί που αρχίζουν και σπουδάζουν ή επενδύουν τα λεφτά τους από νωρίς, ενώ υπάρχουν και αυτοί που ανοίγουν επιχειρήσεις. Κάποιοι όμως δεν είναι προετοιμασμένοι και αρχίζουν και αγχώνονται για το μετά. Και υπάρχουν περιπτώσεις που αυτό το άγχος για το μετά, γυρίζει σε κατάθλιψη. Δεν έχουν εργασία μετά το ποδόσφαιρο και δεν ξέρουν τι θα κάνουν ή ακόμη και κάποιοι που μπορεί να έχουν εργασία, αλλά αλλάζει σε τέτοιο βαθμό η καθημερινότητά τους που δεν ξέρουν πως να το διαχειριστούν. Υπάρχουν και περιπτώσεις ποδοσφαιριστών που αρνούνται να δεχτούν ότι τελειώνει η καριέρα τους και συνεχίζουν σε πιο χαμηλές κατηγορίες. Όχι επειδή θέλουν να συνεχίσει η φήμη τους αλλά και τα χρήματα που παίρνουν από το χώρο, αλλά για να μην αλλάξει η καθημερινότητά τους και να συνεχίσουν στο άθλημα.
Έχεις δει εσύ προσωπικά περιπτώσεις ποδοσφαιριστών που έπεσαν σε κατάθλιψη μετά το τέλος της καριέρας τους;
Ναι έχω δει, και σε αυτές τις περιπτώσεις τους παραπέμπω σε κλινικό ψυχολόγο. Υπάρχουν και ποδοσφαιριστές που έχουν μιλήσει ανοιχτά για αυτό το θέμα στην Κύπρο.
Είδατε περιπτώσεις που ποδοσφαιριστές δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν την κατάθλιψη που είχαν μετά το τέλος της καριέρας τους;
Δεν θα σας μιλήσω για την Κύπρο, αλλά στο εξωτερικό υπάρχουν περιπτώσεις που έχει χορηγηθεί σε ποδοσφαιριστές φαρμακευτική αγωγή για να μπορέσουν να το ξεπεράσουν.
Είναι και οι χρόνιοι πόνοι από τους τραυματισμούς που μπορεί να έχει ένας ποδοσφαιριστής. Αυτό πως το διαχειρίζονται;
Σε αρκετές περιπτώσεις αυτοί οι χρόνιοι πόνοι είναι ψυχοσωματικοί και ουσιαστικά εδώ έρχεται το συμβουλευτικό κομμάτι από εμάς ώστε να αναγνωρίσουν τον πόνο, να αποδεχτούν τι σκέφτονται και νιώθουν, και να έρθουν μετά να αλλάξουν τη σκέψη που τους επηρεάζει. Υπάρχουν όμως φυσικά και περιπτώσεις που οι χρόνιοι αυτοί πόνοι είναι προϊόν σοβαρών τραυματισμών που είχαν. Πολλοί το καταπολεμούν αυτό με τη γυμναστική ώστε να κρατούν το σώμα τους ενεργό.
Σε σχέση με το οικονομικό κομμάτι, είναι σε θέση να διαχειρίζονται τα οικονομικά τους οι παίκτες; Πως το βλέπετε εσείς;
Τώρα έχουν ξεκινήσει σιγά σιγά να το κάνουν αυτό και σε αυτό τους βοηθά πολύ και ο ΠΑΣΠ με συγκεκριμένα προγράμματα και δράσεις που κάνει. Είδα πολλούς αθλητές να ανταποκρίνονται θετικά σε αυτά τα προγράμματα. Υπάρχουν ποδοσφαιριστές που είδαν άλλους συναδέλφους τους να αποτυγχάνουν στο οικονομικό κομμάτι και αυτά τα παραδείγματα λειτουργούν σαν πρόληψη. Ξεκινούν από νωρίς πλέον, κάνουν επενδύσεις και προσέχουν τα χρήματά τους. Σε αυτό βοηθούν και τα μέσα μαζικής δικτύωσης. Είναι πιο εύκολο τώρα να μάθεις για κάποιον ποδοσφαιριστή που μπορεί να βρέθηκε σε αυτή την θέση σε σχέση με πριν 20 χρόνια.
Σύμφωνα με τις έρευνες, ένας λόγος που μπορεί ποδοσφαιριστές να αναφέρουν προβλήματα ψυχικής υγείας είναι και ο εκφοβισμός που μπορεί να περάσουν από προπονητές ή μέλη της διοίκησης. Είδατε εσείς τέτοιες περιπτώσεις;
Η εμπειρία μου σε αυτό είναι σε πιο μικρές ομάδες ή πιο μικρές κατηγορίες, επειδή οι πιο μεγάλες ομάδες λειτουργούν πιο επαγγελματικά. Για παράδειγμα, στο οικονομικό κομμάτι, μπορεί να υπάρχουν περιπτώσεις που λένε σε ποδοσφαιριστές ότι αν δεν υπογράψεις για τα κριτήρια, δεν θα σε πληρώσουμε. Δεν είναι αυτό εκφοβισμός; Αυτό πιστεύω γίνεται και λόγω έλλειψης εκπαίδευσης των προπονητών και κυρίως των διοικούντων. Είναι κάτι όμως για το οποίο κάνει ενέργειες ο ΠΑΣΠ ώστε να υπάρχει βελτίωση. Μου έτυχε περίπτωση τέτοια αλλά όχι πρόσφατα. Αυτό είναι ίσως και ένδειξη βελτίωσης σε αυτό το κομμάτι. Με τα μέτρα που έχουν ληφθεί θεωρώ ότι υπάρχει βελτίωση. Σε αυτό έχουν βοηθήσει και τα social media, βλέπουν κόσμο από το εξωτερικό που μιλάει για τέτοια θέματα και έτσι πλέον δεν το θεωρούν ταμπού, αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό.
Μιλήσαμε για θέματα ταμπού, και θα συνεχίσω σε αυτό με ακόμα μία ερώτηση. Βλέπουμε στο εξωτερικό πολλούς αθλητές να βγαίνουν ανοιχτά και να μιλούν για τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Είναι αθλητές που στην ουσία «βασανίζονται» μέσα στην καριέρα τους προσπαθώντας να κρατήσουν κάποια πράγματα για τον εαυτό τους, φοβούμενοι τυχόν αντιδράσεις. Έχουμε προχωρήσει και σε αυτό τον τομέα στην Κύπρο;
Να σου πω την αλήθεια δεν μου έτυχε αυτό εμένα από τον χώρο του ποδοσφαίρου, μου έτυχε όμως γενικά στον χώρο του αθλητισμού. Είναι στο πως θα μιλήσουν στους γονείς τους για να τους πουν αυτά που θέλουν να τους πουν και υπάρχουν περιπτώσεις που υπήρξαν συναντήσεις με τους γονείς και βοηθήσαμε σε αυτό. Ουσιαστικά ακολουθούμε μία διαδικασία με βήματα. Δεν υπάρχουν κάποιες κατευθυντήριες γραμμές για αυτό, κάθε περίπτωση είναι και διαφορετική. Σε αυτό πιστεύω βοήθησε και η Άντρη Ελευθερίου που μίλησε ανοιχτά για αυτό και έδωσε δύναμη και σε άλλους να μιλήσουν.
Είναι πλέον πιο ανοιχτή η κοινωνία μας; Πως είδες τους γονείς να το διαχειρίζονται αυτό;
Ξεκινούν και το δέχονται πιο εύκολα. Είδα και περιπτώσεις με γονείς αρχικά κάθετα αρνητικούς αλλά με τον καιρό «μαλακώνουν». Είδα και γονείς πιο ανοιχτούς από όσο περίμενα.
Είδες αυτούς τους αθλητές μετά που μίλησαν ανοιχτά, να είναι και πιο αποδοτικοί στο άθλημά τους;
Ναι, επειδή χαλάρωσαν και έφυγε ένα βαρίδιο από πάνω τους.
